مجتمع معدن مس سـونگون و نقش آن در توسعه منطقه(قسمت سوم)

پژواک اندیشه : شاید به جرات می توان گفت که در حال حاضر مجتمع معدن مس سونگون بزرگترین واحد صنعتی شمال غرب کشور بشمار می آید. اخیرا هم که شاهد افتتاح و بازگشایی فاز دوم کارخانه تغلیظ و تولید کنسانتره در این مجتمع بودیم اما باز سوالی که ذهن همگان را به خود مشغول می نماید این هست که با افتتاح این واحد صنعتی چه تحولی در رابطه با توسعه و ایجاد اشتغال در منطقه رخ خواهد داد؟؟ به نظر می آید صرف توجه و دلخوش نمودن به درآمدهای ناپایدار حاصل از خام فروشی این منابع خدادادی نمی توان به توسعه پایدار منطقه امیدوار بود.

چندین سال است که ما شاهد شعار استفاده از نیروی بومی و جذب آنها در مجتمع معدن مس سونگون از سوی برخی مسئولین بودیم. مهم نیست این اندیشه تا چه حد به یقین تبدیل شده اما با اندکی تامل می توان به این نتیجه رسید که آیا با جذب نیروی کار مورد نیاز مجتمع از خود شهرستان ورزقان سکوهای توسعه شهرستان فعال خواهند شد؟! آیا با اشتغال نیروهای بومی  در مجتمع معدن مس سونگون ضمانت کافی جهت سکونت دائم این نیروها در شهرستان ورزقان با شرایط و امکانات موجود رفاهی وجود دارد تا درآمد حاصله از بابت حقوق و دستمزد این افراد در منطقه بومی خود سرمایه گذاری و هزینه شود؟ پاسخ این سوال روشن است. به جرات می توان گفت بیش از 90 درصد شاغلین مس سونگون یا در خارج از ورزقان ساکن هستند و یا درآمدهای خود را در خارج از این شهرستان سرمایه گذاری نموده اند. موضوع با طرح سوالاتی از قبیل سوالات ذیل بیشتر روشن می شود:

1-  آیا در شهرستان ورزقان از نیروهای جوان و متخصص متناسب با استعداد های آنها استفاده می شود؟ اگر چنین است چرا در آزمون استخدامی اخیر مجتمع معدن مس سونگون در مقطع دیپلم ما شاهد حضور داوطلبانی با مدرک تحصیلی لیسانس و حتی فوق لیسانس بودیم که با ارایه مدرک دیپلم و ثبت نام در آزمون حاضر بودند با مدرک دیپلم استخدام شوند؟

2- کار معدنی جز کارهای سخت و زیان آور است و کار در چنین محیطی روحیه خاص خود را می طلبد. جرا بجای بسترسازی و استفاده از پتانسیل های دیگر برای ایجاد اشتغال، اکثریت مسئولان همه ذهن و توان خود را به مجتمع معدن مس سونگون معطوف داشته اند؟ این در حالی است که خیلی از افراد سازگاری جسمی و روحی مناسب برای کار در محیط معدن را ندارند.

3- چه فکری برای اشتغال خانم ها که اکثرا از تحصیلات عالی نیز برخوردارند اندیشیده شده است؟ چرا هر چهار سال یکبار خانم ها محترم شمرده می شوند و در بقیه برهه ­های زمانی از حضور آنها در متن شهرستان جلوگیری بعمل می آید. آیا تنها مرکز اشتغال در منطقه فقط مجتمع معدن می باشد؟ پس گناه این خانم ها و بقیه افراد که توانایی کار در چنین محیطی را ندارند چیست؟

4- چرا با وجود پتانسیل جمعیتی قابل توجه در مجتمع عظیم مس سونگون جهت سکونت در شهرستان ورزقان برنامه ریزی قابل دفاعی در خصوص اسکان آنها در این شهرستان صورت نگرفته است؟ این در حالی است که همگان واقفیم عنصر جمعیت یکی از مولفه های اثرگذار توسعه شهری می باشد و در این زمینه وزارت کشور نیز برای شهرهای با جمعیت بیش از 100 هزار نفر بودجه توسعه ای جداگانه در نظر می گیرد. در سال های اخیر شهرستان اهر علیرغم اینکه نسبت به شهرستان ورزقان مسافت بیشتری به مجتمع مس سونگون دارد اما ضمن استفاده از پتانسیل سرمایه ای و جمعیتی بوجود آمده در مجتمع مس سونگون گام های مناسبی جهت توسعه شهری خود برداشته است.

5- یکی دیگر از مباحثی که در شهرستان ورزقان بصورت کلی فراموش شده است عدم برنامه ریزی هدفمند جهت توسعه و مدرنیزه نمودن کشاورزی(باغداری، زنبورداری، دامداری و دامپروی، پرورش دام و طیور، پرورش ماهی و ...) می باشد. چنین به نظر می آید این غفلت به دلیل توجه طمع کارانه بیش از حد به منابع ناپایدار موجود در مجتمع مس سونگون از سوی برخی مسئولین دوره ای و شعار محور و غیر عمل گرا می باشد که دل خود را به توهمات و عملکردهای خیالی خود خوش کرده اند. بنابراین سوال را بدین شکل می توان طرح نمود که مسئولین محترم مذکور کدام برنامه مدون را برای توسعه بخش کشاورزی شهرستان ورزقان بصورت کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت طرح ریزی نموده اند؟

6- طرح و توسعه در رابطه با صنعتی سازی و ایجاد زمینه اشتغال و هم چنین شعار جذب سرمایه بخش خصوصی در شهرک صنعتی ورزقان برای ایجاد واحدهای تولیدی و صنعتی شعاری هست که هر 4 سال یکبار توسط کاندیداهای انتخاباتی مطرح می شود. با گذشت بیش از یک دهه از عملیات احداث شهرک صنعتی ورزقان چرا ما هنوز شاهد هیچ گونه اقدام محسوس در این زمینه نبوده ایم؟

و سوالاتی از این قبیل که در سلسله مباحث و مقالات بعدی به تک تک  آنها اشاره خواهیم کرد. امیدوارم مسئولین مورد نظر جواب قانع کننده ای برای این مباحث داشته باشند.

نویسنده: محمد حسین احمدی