تحلیلی بر افتتاح فاز دوم مجتمع معدن مـس سونگون(قسمت چهارم)

پژواک اندیشه :فاز اول کارخانه تغلیظ و تولید کنسانتره توانایی تولید 150 هزار تن کنسانتره در سال را دارد. با اضافه شدن فاز دوم کارخانه تغلیظ 150 هزار تن دیگر به میزان تولید سالیانه کنسانتره مجتمع معدن مس سونگون اضافه شد. البته لازم به ذکر است که عملیات تصویب و اجرا این کارخانه مربوط به دوره هفتم مجلس بر می گردد که با طی پروسه ای زمان بر در بهمن ماه سال 93 افتتاح گردید. البته با توجه به عدم پیشرفت طرح های توسعه ای مجتمع معدن مس سونگون در رابطه با عملیات اکتشافی محدوده های جدید و تولید خوراک اولیه(محدوده هفت چشمه و محدوده مسجد داغی) فاز دوم،  فعالیت مستمر این واحد در سال های آتی با اما و اگر همراه می باشد.

محصول نهایی کارخانه تغلیظ مجتمع معدن مس سونگون در قالب کنسانتره مس با عیار 30 درصد بصورت خام برای عملیات ذوب و پالایش در نقاط دیگر کشور به فروش می رسد. در آمد سالانه فروش 300 هزار تن کنسانتره تقریبا برابر 2500 میلیارد تومان برآورد می شود. افتتاح فاز دوم کارخانه تغلیظ در حالت کلی به خودی خود  برای منطقه تاثیر مثبتی به دنبال ندارد که علت امر را می توان بصورت زیر شرح داد:

1-   محتوی کنسانتره علاوه بر عیار 30 درصد مس دارای مقادیری از کانی های طلا و نقره و مولیبدن می باشد که با توجه به خام فروشی، قیمت فروش کانی های مذکور با قیمت مس یکسان در نظر گرفته می شود. بعبارت دیگر در صورت وجود کارخانه ذوب و پالایش و استحصال کانی ها می توان کانی های مذکور را طی عملیات جداگانه ای از هم دیگر جدا نموده و میزان درآمد سالیانه حاصل از ذوب و فرآوری را افزایش داد.

2- توجیه اقتصادی طرح احداث کارخانه ذوب در مجتمع معدن مس سونگون بعد از استقلال معدن مس سونگون در قالب مس آذربایجان مفهوم خود را از دست داده و عملا با اضافه شدن فاز دوم و احداث بزرگراه خواجه-ورزقان با حمایت مالی مجتمع معدن مس سونگون سرعت تخلیه مواد معدنی خام از منطقه افزایش پیدا خواهد کرد.

مجتمع معدن مس سـونگون و نقش آن در توسعه منطقه(قسمت سوم)

پژواک اندیشه : شاید به جرات می توان گفت که در حال حاضر مجتمع معدن مس سونگون بزرگترین واحد صنعتی شمال غرب کشور بشمار می آید. اخیرا هم که شاهد افتتاح و بازگشایی فاز دوم کارخانه تغلیظ و تولید کنسانتره در این مجتمع بودیم اما باز سوالی که ذهن همگان را به خود مشغول می نماید این هست که با افتتاح این واحد صنعتی چه تحولی در رابطه با توسعه و ایجاد اشتغال در منطقه رخ خواهد داد؟؟ به نظر می آید صرف توجه و دلخوش نمودن به درآمدهای ناپایدار حاصل از خام فروشی این منابع خدادادی نمی توان به توسعه پایدار منطقه امیدوار بود.

چندین سال است که ما شاهد شعار استفاده از نیروی بومی و جذب آنها در مجتمع معدن مس سونگون از سوی برخی مسئولین بودیم. مهم نیست این اندیشه تا چه حد به یقین تبدیل شده اما با اندکی تامل می توان به این نتیجه رسید که آیا با جذب نیروی کار مورد نیاز مجتمع از خود شهرستان ورزقان سکوهای توسعه شهرستان فعال خواهند شد؟! آیا با اشتغال نیروهای بومی  در مجتمع معدن مس سونگون ضمانت کافی جهت سکونت دائم این نیروها در شهرستان ورزقان با شرایط و امکانات موجود رفاهی وجود دارد تا درآمد حاصله از بابت حقوق و دستمزد این افراد در منطقه بومی خود سرمایه گذاری و هزینه شود؟ پاسخ این سوال روشن است. به جرات می توان گفت بیش از 90 درصد شاغلین مس سونگون یا در خارج از ورزقان ساکن هستند و یا درآمدهای خود را در خارج از این شهرستان سرمایه گذاری نموده اند. موضوع با طرح سوالاتی از قبیل سوالات ذیل بیشتر روشن می شود:

1-  آیا در شهرستان ورزقان از نیروهای جوان و متخصص متناسب با استعداد های آنها استفاده می شود؟ اگر چنین است چرا در آزمون استخدامی اخیر مجتمع معدن مس سونگون در مقطع دیپلم ما شاهد حضور داوطلبانی با مدرک تحصیلی لیسانس و حتی فوق لیسانس بودیم که با ارایه مدرک دیپلم و ثبت نام در آزمون حاضر بودند با مدرک دیپلم استخدام شوند؟

بررسی درآمد حاصل از مجتمع معدن مس سـونگون و

نفش آن در توسعه منطقه (قسمت دوم)

مجتمع معدن مس سونگون به عنوان دومین قطب تولید کنسانتره مس بعد از مجتمع معدن مس سرچشمه کرمان در ایران می باشد. مجتمع معدن مس سونگون حدود 40 درصد کنسانتره برای خوراک اولیه ذوب و تولید مس کاتدی را تامین می کند. بدیهی است که وجود چنین واحدی در منطقه ورزقان و نقش آن در توسعه اقتصادی و ایجاد زیرساخت­ ها را باید مورد بررسی و تحلیل قرار داد. برای روشن شدن مطلب باید معمای بوجود آمده را پله ­ای و بصورت گام به گام مورد بررسی قرار می دهیم. در آمد سالیانه مجتمع معدن مس سونگون را می توان با چند معادله ساده و بدون نیاز به محاسبات پیشرفته بصورت زیر تعیین کرد:

1)    تولید کنسانتره سالیانه مجتمع معدن مس سونگون برابر 150 هزار تن می­ باشد.

2)    قیمت جهانی برای فروش کنسانتره در بازارهای جهانی حدودا برابر 3000 دلار به ازای هر تن کنسانتره می­ باشد(ton/$ 3000)

3)    اگر در بازار امروزی و در دادوستدهای نرخ ارز هر دلار حداقل برابر با 30000 ریال (3000 تومان) تخمین زده شود، لذا درآمد سالیانه از بابت فروش کنسانتره خام بصورت زیر محاسبه می گردد:

13500000000000=30000*3000*150000

****مبلغ فوق برابر با هزار و سیصد پنجاه میلیارد تومان می باشد****

مبلغ فوق برابر با کل درآمد سالیانه حاصل از فروش کنسانتره می باشد. حدود یک سوم از مبلغ فوق(چهارصد و پنجاه میلیارد تومان) صرف پرداخت حق­ الزحمه کارکنان و خرید تجهیزات و قطعات مستهلک در معدن می گردد. بدین ترتیب کل در آمد خالص (سود) حاصل از فروش کنسانتره مس معدن سونگون برابر با 900 میلیارد تومان می باشد.

البته باید به این نکته نیز اشاره می نماییم که درآمد فوق جدا از درآمد حاصل از سایر محصولات جانبی می باشد و باید درآمد حاصل از محصولات جانبی را به مبلغ فوق اضافه نمود. ذکر این نکته نیز ضروری هست که مجتمع معدن مس سونگون جزیی از شرکت ملی مس ایران می باشد و بخشی از درآمد حاصل باید سرمایه گذاری اولیه در رابطه با عملیات اکتشافی این مجتمع و همچنین سایر پروژه های در دست اجرای شرکت ملی مس ایران را توجیه نماید. اما با همه این تواصیف از ابتدای عملیات استخراجی ماده معدنی در دو دهه گذشته مجتمع معدن مس سونگون هیچ گونه سرمایه گذاری پیوسته و منتهی به نتیجه قابل قبول در رابطه با بازسازی معدن و هم چنین طرح های توسعه این مجتمع، صورت نداده است. حتی عملیات اکتشافی مسجد داغی و هفت چشمه که جز فازهای توسعه مجتمع معدن مس سونگون بود بعد از مستقل شدن مجتمع معدن مس آذربایجان ناتمام و بدون نتیجه ماند و پرونده آنها بسته شد. از سوی دیگر با وجود صرف هزینه های هنگفت چند صد میلیاردی برای عملیات تسطیح و احداث سوله های کارخانه ذوب این قسمت از پروژه نیز بعد از استقلال مجتمع معدن مس آذربایجان توجیه اقتصادی خود را از دست داده و عملا این روزها به عنوان انبار ذخیره کنسانتره مورد استفاده قرار می گیرند. ظرفیت اشتغال مجتمع معدن مس سونگون در حال حاضر به نقطه اوج خود رسیده و امکان ایجاد اشتغال در چنین واحدی اصلا وجود ندارد و وعده و وعیدها در رابطه با استخدام نیروی کار جدید توجیه علمی در چنین شرایط از اوضاع معدن و درآمد حاصله را ندارد.

احداث بزرگراه خواحه ورزقان در شرایط کنونی فقط هدفی هست برای تسریع در انتقال کنسانتره از مجتمع معدن مس سونگون به مجتمع ذوب و تولید شمش مس واقع در کرمان.

برای اثبات این واقعیت باید به این نکته اشاره نماییم که پروژه بزرگراه تصویب شده در دوره های قبلی قسمت خاروانا- نودوز را نیز شامل می شود اما مجتمع معدن مس سونگون هیچ تعهدی در قبال کمک مالی به احداث و اجرای این قسمت از بزرگراه را متضمن نشده است. جدا از همه مباحث انجام شده در چند سال اخیر هیچ افدامی به منظور اجرای پروژه ­های عمرانی و رفاهی با حمایت مجتمع معدن مس سونگون به عنوان تنها منبع درآمد شهرستان ورزقان از قبیل احداث محیط­های فرهنگی، پارک، مراکز تفریحی و گردشگری، سرویس بهداشت عمومی، ایجاد شهرک ­های مسکونی و توسعه واحدهای کوچک صنعتی و زودبازده و ...  را انجام نداده است.

انتظار می رود کلیه مسئولین دست اندرکار و در راس آنها نماینده محترم شهرستان که به عنوان وکیل مردم در امور نظارتی می باشند ضمن اخذ مشاوره از متخصصین امر، این مسایل را پیگیری نموده تا موجب شکوفایی و رشد شهرستان در همه زمینه ­ها باشیم. (ان شااله)

برگرفته از :